Previous Next

اهمیت حفاظت از محیط زیست در اسلام (آب، خاک و هوا)

نشست تخصصی: اهمیت حفاظت از محیط زیست در اسلام (آب، خاک و هوا)
استاد: آیت الله دکتر سید علی حسینی

آیت الله دکتر سید علی حسینی در ابتدا با اشاره به تعاریف آلودگی تعریف مختار مد نظر خود را این چنین بیان کرد:
آلودگی در پنج حوزه تعریف شده است. در فقه، اخلاق، قرآن، حدیث و تمدن اسلامی. تمیمی مقدسی یکی از شیعیان مصر کتاب برای راه های اصلاح هوا نوشته است با نام «ماده البقا فی اصلاح فساد الهواء»

مشروح نشست:
استاد آیت الله دکتر سید علی حسینی در ابتدا با اشاره به تعاریف آلودگی تعریف مختار مد نظر خود را این چنین بیان کرد:
آلودگی در پنج حوزه تعریف شده است. در فقه، اخلاق، قرآن، حدیث و تمدن اسلامی. تمیمی مقدسی یکی از شیعیان مصر کتاب برای راه های اصلاح هوا نوشته است با نام «ماده البقا فی اصلاح فساد الهواء»
قرآن کریم در مورد الودگی می فرماید : ظهر الفساد فی البر و البحر بما کسبت ایدی الناس. مفسرین بزرگ شیعه می گویند بر اساس این ایه در آخر الزمان  فساد خشکی و اعماق دریاها و اقیانوس ها را می گیرد. و قرآن عامل فساد خود انسان ها معرفی می کند.
در ایه دیگر می فرماید: و اذا تولی سعی فی الارض لیفسد فیها و یهلک الحرث و النسل و الله لایحب الفساد در این آیه نیز عامل اصلی فساد را رذیلت ها و گناهان مردم است. حرث یعنی گیاهان، درختها و... در نسل ها هم اول نسل حیوان ها از بین می رود. اینکه هشدار می دهند تنوع زیستی حیوانات بسیار بسیار مهم است هشدار بسیاری جدی است. علامه طباطبایی نیز همین نظر دارند که اول نسل حیونات از بین می رود و سپس نسل انسان از بین می رود.
کلمه لایحب نیز بسیار سنگین است. و به نظر من این واژه دلالت بیّن بر حرمت دارد.
اما در سیره رسول اکرم و امیرمومنان علی علیهما السلام نیز با مشکلات محیط زیستی  مقابله شده است و برای احیا و حفاظت از محیط زیست زحمات فراوانی کشیدند.وقتی رسول الله مبعوث شد سرزمین حجاز و مدینه یک سرزمین سوخته و از بین رفته بود که با احداث نخلستان های پیامبر و امیرالمومنین و اهل بیت این سرزمین ها تبدیل به بهشت شد. امیرمومنان حدود 500 باغ را تاسیس فرمودند. باغداری و کشاورزی از زمان امیرالمومنین بسیار رونق گرفت و بعدها از مدل ایشان باغداری توسعه پیدا کرد
کار مهم اهل بیت این بود که اندیشه ها و افکار انسان ها را تصحیح کردند. ایشان اهمیت هوا خاک اب و محیط زیست را برای مردم جا انداختند و فرهنگ سازی کردند در واقع این بزرگوارن یک جهاد فرهنگی کردند. و این جهاد به تعبیر قران «جهاد کبیر» است. متاسفانه مردم به محیط زیست اهمیت کمی می دهند و با خودروهای تک سرنشین به خیابان ها می آیند. متاسفانه به اشتباه فکر می کنند مثلا میوه پرتقال باید زرد باشد و این اهمیت اشتباه
وی با انتقاد از بودجه تخصیصی محیط زیست از سوی دولت این بودجه را بسیار ناچیز دانست و گفت متاسفانه این بودجه به اندازه کوچکترین معاونت ها هم نیست.
درباره محیط زیست باید ابتدا قانون گذاری صحیح صورت پذیرد. سپس قوه قضاییه باید برخورد قاطع نماید. یک موتورسیکلت به اندازه شش دستگاه اتومبیل هوا را آلوده می کند. البته خودروهای داخلی نیز بسیار مخرب محیط زیست هستند.
وی وظایف دولت را اینگونه تشریح نمود: دولت باید حمایت مالی از دستگاه های مربوطه نماید زمینه سازی و برداشت موانع برای فعالان فرهنگی جهت ترویج آموزه های حفاظتی محیط زیست. تاکید بر اصلاح سمت و سوی دولت و رسانه ها، کنترل کامل وادرات سخت افزاری و نرم افزاری.
بنابراین در تعالیم اسلامی مساله آلودگی را نمی توان از بقیه مسائل جدا دانست. زندگی انسان و شکوفایی طبیعت، حلقه های متعدد به هم پیوسته هستند.
تعریف مختصر الودگی هوا این است که نفوذ موادی به هوا که ترکیب طبیعی هوا را بر هم بزند.
وی درباره اهمیت هوا به روایتی از امام رضا اشاره کرد که ایشان فرمودند: اساس زندگی آب و هوا است.
باید دانست که راهبرد اساسی «پیشگیری» است. اولین کار نیز درختکاری است. در ایه 15 سوره سبا نیز این راهبرد بیان شده است: لقد کان لسبا فی مسکنهم آیه جنتان عن یمین و شمال...» برخی جنت را به باغ معنا کرده اند که این اشتباه است بلکه جنت یعنی منطقه متراکم از درخت و سبزی به طوری که از نقطه مرتفع وقتی دیده می شود نقطه های غیر سبز بسیار محدود است.
در 50 از ایات قران قسط و عدالت بیان شده است و در تعدادی زیادی از ایات ظلم نکنید امده است. بنابراین هوا که از مباحات اصلیه است الوده کردن آن از مصادیق ظلم است و از نظر فقهی نیز حرام است.
عدالت در محیط زیست یعنی حق اولیه همه مردم هوای سالم و تمیز است. و لذا این حق را نباید تضییع کرد.
گام سوم نیز لطیف کردن هوا است.