رویش، تغذیه انسان و چارپایان:
آیه 27 سجده به آثار مادی زرع که تغذیه انسان و چارپایان می باشد، اشاره نموده است:
«أَوَلَمْ يَرَوْا أَنَّا نَسُوقُ الْمَاءَ إِلَى الْأَرْضِ الْجُرُزِ فَنُخْرِجُ بِهِ زَرْعًاتَأْكُلُ مِنْهُ أَنْعَامُهُمْ وَأَنْفُسُهُمْ أَفَلَا يُبْصِرُونَ »
«آيا ندیده اند كه ما باران را به سوى زمين های باير مىرانيم و به وسيله آن زراعت هایی را می رویانیم كه هم چارپایانشان از آن می خورند و هم خودشان از آن تغذیه می کنند آیا نمی بینید؟»
یکی دیگر از آیات خداوند سبحان را تذکر می دهد که حسن تدبیر او نسبت به موجودات خصوصا" موجودات زنده از قبیل چارپایان و انسان دلالت دارد.[1]
پس از نزول باران از ابر، حیات زمین، بیرون شدن زرع، تغذیه انسان و چارپایان تامین می شود. آیت و نشانه باران اختصاص به دیدن دارد، نمی بینید. راندن ابرها و بیرون آوردن زراعت از زمین های مرده و تغذیه انسان ها و چارپایان از آن زراعت از راه دیدن حاصل می شود. نزول باران و رویش زراعت از نشانه های رحمت و قدرت الهی است پس شکر گزار رحمت خداوند باشید. کلمه جزر زمین خشکی را می گویند که به خاطر نیامدن باران بدون گیاه باشد و کلمه زرع در اصل مصدر بود و در اینجا مزرعه و زراعت است و این نعمت های الهی برای بیداری کافران موثر است. زرع در این جا معنی وسیعی دارد گه هرگونه گیاه و درخت را شامل می شود. هرچند گاهی در استعمالات در مقابل درخت قرار دارد مقدم داشتن چارپایان بر انسان ها در این آیه ممکن است به خاطر این باشد که تمام تغذیه چارپایان از گیاه است در حالیکه انسان ها هم از گیاهان تغذیه می کنند و هم از گوشت چارپایان. یا از این جهت که گیاه به محض روییدن برای چارپایان قابل استفاده است در حالیکه استفاده انسان از گیاهان غالبا" به زمان بعد موکول می شود که دانه و ثمره خود را به بار می آورد. به برکت این رحمت الهی بر فراز بسیاری از کوه ها و تپه های مرتفع، جنگل ها، درختان فراوان و گیاهان بسیار روئیده است. این قدرت آبیاری عجیب تنها در باران است و از هیچ چیز دیگری ساخته نیست.[2]
بعضی می گویند: زمین با آب حاصلخیز می شود اما برخی دل ها با آن همه آیات عبرت آمیز حاصلخیز نمی شود. در بهره گیری مادی حیوانات بر انسان مقدمند اگر انسان بصیرت نداشته باشد چه بهتر که نامش بعد از چارپایان برده شود.[3]
منظور از آب در این آیه به باور مفسران برف، باران، جویبارها و چشمه سارها ست و منظور از زمین خشک و بی آب و گیاه نیز سرزمین های مرتفع شام تا یمن است که به باور آنها آب بوسیله سیلاب ها به آن ها راه می یابد و در آن ها دگرگونی پدید می آورد.[4]
[1] . طباطبایی، المیزان، ج 16، ص 400
[2] . مکارم، نمونه، ج 17، ص 193
[3] . قرائتی، نور، ج 7، ص 321
[4] . طبرسی، مجمع البیان، ج 8، ص 523