نخل (خرما):

   یکی از مصادیق زرع در قرآن کریم نخل (خرما) است که 27 بار از آن و برخی دیگر از فرآورده ها و اجزای آن مثل نخیل، نوی، رطب، جذع، طلع و مسد در قرآن یاد شده است.^[1] همچنین در آیه 148، سوره شعراء به آن اشاره شده است:

« وَزُرُوعٍ وَنَخْلٍ طَلْعُهَا هَضِيمٌ »

«و كشتزارها و خرمابنانى كه شكوفه ‏هايشان لطيف است.»

   در المیزان آمده که نخل یکی از مصادیق جنات است. در این آیه ذکر فرمود به خاطر اهتمامی که عرب به این درخت دارد. کلمه ی طلع به منزله ی گرد گل در سایر درختان است و کلمه هضیم به معنای درختان تو درهم و سر به هم کشیده است.[2]

   علی بن ابراهیم در این باره می گوید: و زروع و نخل طلعها هضیم منظور از آن به معنای درخت خرمایی است که دارای شکوفه های پربار باشد.[3]

   طلع از ماده طلوع معمولا" به شکوفه خرما گفته می شود گه قبل از ظاهر شدن میوه طلوع می کند و مانند دو کفه ای است که روی هم قرار گرفته و در درون آن خوشه خرما است که در آن هنگام بسیار کوچک است. این پوسته می شکافد و خوشه ظاهر می شود. گاهی واژه طلع به نخستین میوه این درخت نیز گفته می شود اما هضیم از ماده هضم معانی مختلفی دارد. گاه به معنی درهم فرو رفته به کار می رود و گاه به معنی میوه رسیده گاه لطیف و نرم و کاملا" قابل هضم گاه به معنی هضم شده آمده است. در این آیه اگر طلع به معنی شکوفه های خرما باشد هضیم به معنی در هم فرو رفته است که نشانه پربار بودن درخت است. اگر طلع به معنی نخستین ثمره این درخت باشد هضیم به معنی شاداب، نرم، لطیف و رسیده است.[4]

   با اینکه کلمه جنات شامل درخت خرما نیز می شود ولی نام درخت خرما جداگانه برده شده است که شاید اشاره به اهمیت خرما در میان قوم ثمود بوده است. انسان در برابر نعمت ها رها نیست بلکه مسئولیت دارد.[5]

   در مورد اهمیت خرما آمده که در خرما کلسیم وجود دارد که عامل اصلی استحکام استخوان هاست و نیز فسفر وجود دارد که عناصر اصلی تشکیل دهنده مغز، مانع ضعف اعصاب و خستگی است، قوه بینایی را می افزاید، دارای منیزیم است که از سرطان جلوگیری می کند، پتاسیم موجود در آن برای زخم معده و برای ماهیچه ها و بافت های بدن پر ارزش است. قند فراوانی که از سالم ترین قندهاست، دارد. یک منبع غذایی غنی و پر ارزش است. دانشمندان در خرما 13 ماده حیاتی و 5 نوع ویتامین کشف کردند که یک منبع فوق العاده ارزشمند غذایی می باشد.[6]

   از امام علی (ع) نقل شده است: خرما بخورید که شفای بیماری هاست. در آیات سوره مریم خداوند مریم را که در آن بیابان فاقد وسیله بود هنگامی که عیسی را به دنیا آورده بود از رطب تازه روزی داد چون یکی از بهترین غذاها برای مادری که فرزند به دنیا آورده، رطب تازه است و بهترین دارو برای چنین زنانی همین میوه است.[7]

[1] . سیمای گیاهان زراعی در قرآن، مجله فرهنگ جهاد زمستان، 1385، ش 46

[2] . طباطبایی، المیزان، ج 15، ص 429

[3] . بحرانی، البرهان، ج 4، ص 181

[4] . مکارم شیرازی، نمونه، ج 15، ص 332

[5] . قرائتی، نور، ج 6 ، ص 152

[6] . پاکنژاد، اولین دانشگاه و آخرین پیامبر ، ج 7 ، ص 65 / مکارم،  نمونه، ج11 ، ص 198

[7] . قمی، شیخ عباس، سفینه البحار، ج 1، ص 124 /  مکارم،  نمونه، ج 11، ص 199